Dekarbonizacja, a zwłaszcza bezpieczeństwo energetyczne w Europie i Polsce

Thierry Ducerin (N73), ekspert ds. energii, jest członkiem sieci Experconnect i konsultantem ds. handlu zagranicznego w Polskiej Grupie. Całą karierę zawodową związany z Grupą EDF zajmował się różnymi branżami budownictwa inżynieryjnego dla elektrowni jądrowych i cieplnych, później przez 4 lata piastował stanowisko Dyrektora ds. Inżynierii Cieplnej Grupy EDF i Prezesa EDF POLSKA. Z tego powodu został zaproszony do udziału w dwóch panelach podczas 32. edycji Forum Ekonomicznego w Karpaczu, największej konferencji w Europie Środkowo-Wschodniej.

Jak Polska może pogodzić wolność, bezpieczeństwo i dekarbonizację przy akceptowalnych kosztach dla gospodarki?

Na początek trochę statystyk na temat obecnego miksu elektroenergetycznego. Polska wyprodukuje 178,7 TWh energii elektrycznej przy zużyciu 177 TWh w 2022 r.. Eksport do krajów sąsiednich był więc niewielki.

Udział ENR w wytwarzaniu energii elektrycznej wzrośnie do 20,7% do 2022 r. W 2018 roku było to 12,7%. Zatem rozwój morskiej energetyki wiatrowej znacznie wzrósł pomimo przepisów regulacyjnych, które go spowolniły. Powinniśmy docenić wysiłek fotowoltaiki Jego moc zainstalowana wzrosła z 0 w 2017 r. do 12 GW w 2022 r., zapewniając produkcję 8 TWh w 2022 r.

Ten wysiłek się opłacił. Ponieważ w sieci priorytetem jest energia ze źródeł odnawialnych, udział węgla w produkcji energii elektrycznej zostaje automatycznie zmniejszony z 80% w 2018 r. do 71% w 2022 r.

Polska powinna kontynuować te wysiłki. Musimy jednak pamiętać, że wytwarzanie energii wiatrowej i fotowoltaicznej jest z natury nieciągłe i nie jest w stanie magazynować dużych ilości energii elektrycznej. Aby zapewnić równowagę produkcji/zużycia i uniknąć przerw w dostawie prądu, niezbędne są kontrolowane źródła.

Polskarolę tę pełni węgiel lub gaz proporcjonalnie do ceny tego paliwa. Lata 2020 i 2021 dobrze ilustrują tę metodologię.

W 2020 roku MWh gazu były tańsze od MWh węgla, co sprowadziło na polski rynek MWh gazu z Niemiec i zmniejszyło zapotrzebowanie na elektrownie węglowe, których udział po raz pierwszy spadł poniżej 70%.

Od 2021 r., w związku z zaprzestaniem importu rosyjskiego gazu, Koszt MWh gazu jest droższy niż węgla. Polskie jednostki węglowe cieszą się dużym zainteresowaniem, zapewniając bezpieczeństwo energetyczne niskim kosztem.

Z tego możemy wyciągnąć dwa pomysły. Pogodzenie dekarbonizacji, bezpieczeństwa, niezależności i akceptowalnych kosztów może dziś okazać się sprzeczne z szansami na spowolnienie dekarbonizacji koszyka energetycznego.

Aby zbliżyć się do europejskiego celu „zero netto”, Polska potrzebuje energii odnawialnych, kontrolowanej i bezemisyjnej generacji, czyli energii jądrowej.

I jutro?

Polska ma plan działania prowadzący do osiągnięcia neutralności emisyjnej do 2050 r.: PEP 2040 sformalizowany w 2021 r. Nowy rząd powinien zaktualizować tę mapę drogową w kierunku bardziej ambitnych celów (odpowiednich dla 55) i uwzględnić wynikającą z tego ewolucję sytuacji geopolitycznej w Rosji. Agresja na Ukrainie.

Co zapewnia ta polityka?

Po pierwsze, znaczny wysiłek na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii (energia wiatrowa na lądzie i na morzu, fotowoltaika, biomasa, biogaz itp.). Ambicją jest osiągnięcie 40% produkcji energii elektrycznej do 2030 r. i przekroczenie 50% do 2040 r., w szczególności dzięki rozwojowi morskiej energetyki wiatrowej, z celem na poziomie 11 GW do 2040 r.

Następnie zejdź z węgli, w roku 2049 planowane zakończenie wydobycia węgla w Polsce i stopniowe zamykanie jednostek węglowych. Część z tych jednostek można zastąpić elektrowniami gazowymi, które są rozwiązaniami stosunkowo łatwymi do wdrożenia i charakteryzującymi się mniejszym wpływem na środowisko niż elektrownie węglowe (2 do 3 razy mniej CO2 na wyprodukowaną MWh, niewielkie odrzucenie drobnych cząstek i siarki). i nox). Substytucja ta jest jednak ograniczona możliwością importu gazu, który dziś składa się głównie z LNG.

Wreszcie uruchomienie pierwszego reaktora jądrowego w latach trzydziestych XXI wieku stanowi punkt wyjścia dla ambitnego programu obejmującego reaktory dużej mocy o mocy od 6 do 9 GW (1000–1600 MW) w połączeniu z mniejszymi reaktorami (zwanymi SMR) na rzecz dekarbonizacji. przemysłu.

Szczególny nacisk położony jest na poprawę efektywności energetycznej w przemyśle i budynkach oraz zazielenianie miejskich sieci ciepłowniczych opartych na węglu.

Jeśli ten plan działania będzie przestrzeganykoszyk energii elektrycznej w 2040 r. będzie się składał głównie ze źródeł odnawialnych (50 %) i energii jądrowej (23 %), co zapewni znaczną dekarbonizację i ochronę przed zmiennością cen paliw kopalnych. Dodatek zapewnia gaz i bardzo mała ilość węgla.

Ścieżka ta ma na celu zapewnienie dekarbonizacji, niezależności energetycznej i akceptowalnych kosztów dla gospodarki. Jest niezaprzeczalnie ambitny i aby osiągnąć swoje cele, musi sprostać wielu wyzwaniom politycznym i geopolitycznym, finansowym i technologicznym.

Dlaczego region Europy Środkowo-Wschodniej odgrywa dziś szczególną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego Europy?

Mówiono, zanim Rosja najechała Ukrainę Na czele Europy stała para francusko-niemiecka Uważany za „motor Europy”, nawet jeśli w tej retoryce chodzi bardziej o komunikację niż o rzeczywistość.

Po tej inwazji sytuacja geopolityczna uległa znacznej zmianie. Polska i kraje bałtyckie od dawna ostrzegały przed ryzykiem geopolitycznym związanym z Rosją. Wpływy regionu wzrosły, a region stał się bardziej aktywnym aktorem w Europie, szczególnie w kwestiach energetycznych i obronnych.

Dlaczego kraje tego regionu odgrywają szczególną rolę w energetyce?

Kraje te stoją przed podobnymi wyzwaniami.

Najpierw wyjmij węgiel Nadal zajmuje ważne miejsce w miksie energetycznym, najpierw w Polsce (70% miksu elektroenergetycznego), a następnie w Czechach (41% w 2021 r.).

Następnie należy zapewnić bezpieczeństwo dostaw gazu, jest niebezpieczne po zakończeniu dostaw rosyjskiego gazu ziemnego. Paliwo to faktycznie pełni szczególną rolę jako energia konwersji. Jego wdrożenie pozwala stosunkowo łatwo zastąpić jednostki węglowe i zmniejszyć ślad węglowy sieci ciepłowniczych i domowych systemów ciepłowniczych.

Wreszcie rozpocznij lub zrestartuj program nuklearnyRównolegle z rozwojem energii odnawialnych, aby osiągnąć europejski cel neutralności emisyjnej do 2050 roku. Czechy i Słowacja mają już know-how do produkcji energii jądrowej.

Jakie miejsce dla ekologii w życiu Polaków, Francuzów i Niemców

Jakie są ich mocne strony?

Mają one charakter geopolityczny i przemysłowy.

Kraje ją tworzące łączy wspólna historia, która do XX wieku była w dużej mierze tragiczna ze względu na dominację krajów sąsiednich, w tym Rosji. Bezpośrednią konsekwencją tego jest silniejsze niż w Europie Zachodniej pragnienie niepodległości i kwestia tożsamości. Ta wspólna historia stanowi podstawę solidarności i wzajemnie korzystnej współpracy.

Kraje te to Polska, Czechy i Słowacja W szczególności posiadają silne dziedzictwo przemysłowe, które pozwala im stawić czoła wyzwaniom XXI wieku. Pozycjonuje to Polskę jako europejskiego lidera w produkcji akumulatorów do pojazdów elektrycznych. Republika Czeska ma duże doświadczenie w cywilnej energetyce jądrowej, co pozwala jej na ponowne uruchomienie nowego projektu reaktora. Zawiera także lit, minerał niezbędny do konwersji energii. Szacuje się, że w Republice Czeskiej znajduje się około 3% światowych zasobów litu, z których większość znajduje się w Sinovcu w pobliżu granicy z Niemcami, największym w Europie złóż litu. Jego eksploatacja znacząco przyczyni się do ogólnego bezpieczeństwa energetycznego Europy.

Wreszcie kwestia dostępu do gazuPolska uplasowała się na pozycji regionalnego lidera. Przewidziała obecne trudności, starając się zdywersyfikować źródła dostaw dzięki położeniu nad brzegiem morza, poprzez masowe wzmocnienie kluczowej infrastruktury (port LNG, rurociąg bałtycki) i gazociągów.

Dzięki tak przemyślanej polityce Polska jest w stanie zaspokoić swoje zapotrzebowanie na gaz (od 18 do 20 miliardów m3 rocznie).

Zasada ta ma jednak wadę. Uzależnienie od rosyjskiego gazu zostało zastąpione uzależnieniem od amerykańskiego LNG. Dywersyfikacja zasobów gazu jest zatem poważnym wyzwaniem.

Tym samym region Europy Środkowo-Wschodniej wyróżnia się jako silniejszy i bardziej spójny podmiot, posiadający atuty pozwalające z pewnością stawić czoła przyszłym wyzwaniom. W zakresie energii promuje model, który dziś stanowi punkt odniesienia dla wielu krajów Europy Zachodniej czy Północnej i przyczynia się do realizacji celów Unii Europejskiej, zapewniając jednocześnie jej bezpieczeństwo energetyczne.