Oszałamiający widok na Noctis Labyrinthus, rozległą sieć kanionów na Marsie

Sonda Mars Express Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) została wystrzelona w 2003 roku i krąży wokół Marsa od ponad 20 lat. Wyposażony w różnorodne instrumenty, w tym kilka spektrometrów i własną kamerę HRSC (Kamera stereo HD), Mars Express umożliwił m.in. najpełniejszą charakterystykę składu chemicznego marsjańskiej atmosfery, czy nawet zbadanie jednego z jego dwóch księżyców, Fobosa. Sonda dostarczyła także cennych danych na temat mineralogii i topografii powierzchni planety, umożliwiając naukowcom prześledzenie historii geologicznej Marsa, zwłaszcza związanej z obecnością wody w stanie ciekłym i intensywnymi epizodami wulkanicznymi.

Noctis Labyrinthus, sieć blizn rozrywających powierzchnię Marsa

Wśród wielu struktur, które można obserwować na powierzchni Czerwonej Planety, sonda Mars Express skupiła się szczególnie na Noctis Labyrinthus, czyli „Labiryncie Nocy”, rozległej sieci labiryntów połączonych ze sobą kanionów, położonej na zachód od Valles Marineris. Te przecinające się doliny mogą mieć do 30 km szerokości i 6 km głębokości i rozciągać się na długość około 1190 km (mniej więcej długość Włoch).

Dzięki kilku orbitom wykonanym przez Mars Express ESA odtworzyła wideo przelot nad wschodnią częścią Noctis Labyrinthus, zarejestrowany przez kamerę wysokiej rozdzielczości (HRSC) znajdującą się na pokładzie lądownika. Naukowcy połączyli obrazy mozaiki uzyskane podczas ośmiu różnych orbit z odpowiednimi danymi topograficznymi, aby wygenerować trójwymiarowy widok sieci kanionów. Ten oszałamiający widok na ten popękany krajobraz ukazuje liczne osuwiska pokrywające zbocza i dna dolin. Inne zbocza reprezentują duże pola wydm utworzonych przez marsjańskie wiatry.

Podróżuj przez „nocny labirynt” Marsa z Mars Express. © Europejska Agencja Kosmiczna

Struktury będące świadkami torturowanej przeszłości Marsa

Aby wyjaśnić powstanie tej dużej sieci kanionów, naukowcy na ogół zakładają, że Noctis Labyrinthus powstał jednocześnie z Tharsis Bulge, rozległym wybuchem wulkanu o średnicy ponad 5500 kilometrów, w którym znajduje się przede wszystkim słynny wulkaniczny gmach Olympus Mons. Erupcja ta byłaby wynikiem intensywnej aktywności wulkanicznej, która rozpoczęła się na początku okresu hesperyjskiego, około 3,7 miliarda lat temu. W ciągu kilkuset milionów lat ta działalność wulkaniczna stopniowo utworzyła akumulację materiału wulkanicznego, którego średnia grubość osiągnęła 12 kilometrów.

W miarę jak skorupa marsjańska gęstniała w regionie Tharsis, stopniowo przerzedzała się i rozciągała na otaczające obszary. Te rozszerzenia stopniowo powodowały pękanie powierzchni Marsa, tworząc sieć skorup – części skorupy, które cofnęły się w stosunku do otoczenia: najwyższe płaskowyże zaobserwowane na filmie reprezentują pierwotny poziom powierzchni, zanim części powierzchni zapadły się. Rowy te można następnie rozszerzyć i pogłębić w wyniku ucieczki lodu i wody z piwnic (w drodze topnienia lub sublimacji), powodując zapadnięcie się dna dolin.