Czerwona flaga nie powiewa już nad Kremlem

W Boże Narodzenie 1991 roku obraz czerwonej flagi zszedł ze szczytu Kremla o 19:32 czasu moskiewskiego i pojawił się w wiadomościach telewizyjnych po obrazie tradycyjnego błogosławieństwa ogłoszonego przez papieża Jana Pawła II w Rzymie. Zachodnie media, między resztkami jedzenia a rozejmem dla cukierników, nie mierzą wydarzenia. W audycji wiadomości w tajemniczy sposób pojawia się symbol, zapominając, że dla rosyjskich prawosławnych, którzy świętują Boże Narodzenie 8 stycznia, 25 grudnia jest normalnym dniem.

Na pewno nie wrócę. Michaił Gorbaczow tego ranka zrezygnował ze stanowiska prezydenta ZSRR, oświadczając, że stanowisko to już nie istnieje. I nie bez powodu. 21 grudnia 1991 r. w Ałma-Acie w Kazachstanie przedstawiciele 14 z 15 republik formalnie rozwiązali Związek Radziecki, zastępując go w zasadzie WNP.

To koniec procesu, który rozpoczął się w 1985 roku wyborem Michaiła Gorbaczowa na sekretarza generalnego KPZR. Nikt nie mógł nie zauważyć, że sytuacja wewnętrzna kraju była iście katastrofalna, podczas gdy Armia Czerwona w Afganistanie poniosła pierwszą po 1945 r. klęskę. Europejskim blokiem komunistycznym żelazną ręką wstrząsnęły ciosy w Polsce i masowość przynależność robotników do związku Solidarność.

Aby zatrzymać ruch, Moskwa nie była w stanie tym razem skierować swoich czołgów przeciwko tłumowi, jak to miało miejsce w Budapeszcie w 1956 r. iw Pradze w 1968 r., i nie miała innego wyjścia, jak polegać na Wojciechu Jaruzelskim. Jednak system „przywrócony” przez wojskowy zamach stanu polskiego generała w grudniu 1981 r. nie był Pax Sovietka, a jedynie wewnętrzną równowagą, pod kierownictwem papieża Jana Pawła II, byłego arcybiskupa krakowskiego.

Recesja gospodarcza, zagrożenie zewnętrzne

Związek Radziecki nie mógł przedłużyć stagnacji lat Breżniewa, u władzy od 1964 do 1982 roku. Dlatego Gorbaczow uruchomił program reform, który w przeciwieństwie do tego, co prowadził już Deng Xiaoping w Chinach, nie mógł być oparty na jednej gospodarce . . Sama siła Partii Komunistycznej dyktowała decyzje polityczne. Równowaga sił w Biurze Politycznym uniemożliwiła jednak realizację spójnego planu reformy Związku Radzieckiego. Gorbaczow zaczął od bardzo niepopularnych działań. Rozpoczął kampanię przeciwko alkoholizmowi, niewątpliwie strasznej katastrofie, podnosząc ceny wódki i zmniejszając sprzedaż, co spowodowało boom na czarnym rynku.

Wycofanie się w Afganistanie również rozpoczęło się wraz z wycofaniem się żołnierzy radzieckich w 1986 r. z walki naziemnej i pozostawione pod dobrą opieką armii afgańskiej, z pewnością dobrze wyposażonej, ale której żołnierze masowo uciekali, gdy nie przeszli, ze swoimi własny. broń buntu. Młode pokolenie sowieckie zmobilizowane w tej wojnie zaczęło zdawać sobie sprawę, że cierpieli za darmo, a ci, którzy wrócili po swoim czasie, nie kryli goryczy. Ale proces wycofywania trwał ponad trzy lata, podczas których siły okupacyjne poniosły napady i poniosły straty. Po raz pierwszy w historii ZSRR odbyły się demonstracje weteranów wojennych.

Los zawisł nad Związkiem Radzieckim. 26 kwietnia 1986 r. wybuchł reaktor nr 4 w Elektrowni Jądrowej im. Władimira Iljicza Lenina w Czarnobylu na Ukrainie, powodując ogromną katastrofę. Tym razem partia nie mogła użyć swojego legendarnego języka, aby zmniejszyć rozmiary nieszczęścia. Ku zaskoczeniu wszystkich, oficjalne sowieckie informacje były znacznie dokładniejsze i bardziej alarmujące niż te z krajów zachodnich, w tym Francji, które otrzymały promieniowanie.

Koniec „komunistycznego kłamstwa”

Po tym, jak Armia Czerwona była niezwyciężona, w Czarnobylu wybuchł kolejny komunistyczny mit, a mianowicie naukowa i technologiczna wyższość ZSRR. Aby przyspieszyć ruch i uniknąć bycia uduszonym w Politbiurze, a nawet odizolowanym jak Chruszczow w 1964 roku, Gorbaczow wprowadził politykę przejrzystości „głasnosti”. Prawda, maskowana od 1917 r. przez to, co sam Lenin nazywał „komunistycznym kłamstwem”, zdenerwowałaby Związek Radziecki. Kilka gazet, w tym Izwiestia i Wiadomości moskiewskieZapomniałem o cenzurze i języku drewna.

Wyzwolone słowo, przeszłość i teraźniejszość, zmieniło życie sowieckie w szczyt władzy. Starcia między władcami stały się jawne i publiczne. Borys Jelcyn, wprowadzony przez Gorbaczowa do Biura Politycznego i wyznaczony na szefa organizacji partyjnej w Moskwie, stał się misjonarzem demokracji i destalinizmu. Nie wahał się otwarcie skonfrontować się z sekretarzem generalnym, czego nie widzieliśmy od czasu wykluczenia Trockiego przez Leona Dawidowicza w 1927 roku.

Wracając do Moskwy pod koniec 1986 r. jako dziennikarz „burżuazyjny”, piętnaście lat po mojej ostatniej wizycie z delegacją Francuskiej Partii Komunistycznej, uderzyła mnie ta zmiana. Wszystkie drzwi otworzyły się dla „dysydenta”, którym byłem, a ludzie, których znałem jako liderów organizacji młodzieżowych, mówiący zamkniętym językiem i broniący linii w najdrobniejszych szczegółach, teraz wyrażają się realistycznie. Oszałamiająca uczciwość, która wyróżniała się na tle pogardy francuskich polityków.

Fizyk-dysydent Andriej Sacharow właśnie wrócił z wygnania w Gorkim (Niżny Nowogród, w centrum kraju). Przemawiał publicznie, przyjmował prasę, czasem w obecności urzędników. Bliscy ochroniarze Gorbaczowa, tacy jak Aleksander Jakowlew i Andriej Graczow, pisali zachodniemu dziennikarzowi, że jestem ciemniejszym obrazem sowieckiej rzeczywistości niż ten, który namalowali dzień wcześniej Sacharow i jego żona Elena Bonner.

Od głasnosti do pierestrojki

Od wyjazdu do wyjazdu przez trzy lata obserwowałem rozwój wydarzeń, od głasnosti do pierestrojki („rekonstrukcja”). Każde wyrwanie w murach tego systemu, które Stalin oficjalnie określił jako… „Oblężony zamek” proletariatu spowodowała powódź, której nikt nie mógł powstrzymać. Odbyły się wolne wybory, Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych. Potem niepohamowane demonstracje w republikach bałtyckich i na Ukrainie, ruchy niepodległościowe na Kaukazie i zamieszki między Ormianami a Azerbejdżanami w Górskim Karabachu.

Ruch ten rozprzestrzenił się na kraje kontrolowanej przez Sowietów Europy, a zaostrzyła go postawa lokalnych przywódców, takich jak Gustav Husak w Pradze i Erich Honecker w Berlinie Wschodnim, otwarcie wrogo nastawieni do reform podejmowanych w Związku Sowieckim. Will Neely Gorbaczow powstrzymał się od interwencji. Mur berliński został otwarty 9 listopada 1989 r., unicestwiając powojenny świat i dźwięcząc dzwonem śmierci dla Związku Radzieckiego.

Moskwa była krajem początkującym, gdzie ludzie rozmawiali wszędzie io wszystkim, pośród oszałamiającego chaosu gospodarczego. Bogactwa budowano, a niedobory, które były stałymi elementami życia sowieckiego, były w stolicy bardziej dotkliwe niż kiedykolwiek, przynajmniej na oficjalnych rynkach. Między legalnymi prywatnymi firmami a wszechobecnym czarnym rynkiem kapitalizm spoczywał pod murami Kremla.

niepodległa Rosja

Najbardziej zaskakujące było zjawisko, o którym żaden reżim imperialistyczny nie wiedział, a mianowicie potwierdzenie woli niepodległości narodu dominującego. Aleksander Jakowlew, główny doradca Gorbaczowa, odnotował w 1987 roku: Nie możemy przyznawać praw mniejszościom, uznawać krajów Związku Radzieckiego, ignorując naród rosyjski, odmawiając im prywatności. „ Borys Jelcyn to rozumiał. Zrezygnował z urzędu politycznego po konfrontacji Homera z Gorbaczowem i został wybrany w 1990 r. na prezydenta Związku Sowieckiego dla wciąż będącej Rosyjską Federacyjną Republiką Socjalistyczną. W Moskwie były więc dwie potęgi.

19 sierpnia 1991 r., gdy Michaił Gorbaczow odpoczywał na Krymie, grupa przywódców kierowana przez wiceprezydenta Związku Radzieckiego Giennadija Janajewa podjęła próbę uratowania Związku Radzieckiego. Czasy się zmieniły. Nie możemy dłużej kontrolować Moskwy, przejmując biura Kremla. Nie możemy już izolować kapitału kontrolując centralę telefoniczną, bo są linie automatyczne i faksy. Przed siedzibą rządu rosyjskiego zebrał się tłum. 21 sierpnia siły wysłane przez puczystów, w tym przywódca KGB Władimir Kryutkow, stanęły po stronie ludu.

Prezydent Federacji Rosyjskiej Borys Jelcyn z łatwością stał się panem Moskwy i ogłosił niepodległość Rosji. Za granicą tylko François Mitterrand wierzył w powodzenie zamachu stanu Janajewa i w bardzo nierozważnym oświadczeniu zapowiedział 20 sierpnia, że ​​wkrótce porozumie się z „Nowe mocarstwa radzieckie”. Tymczasem prezydent Stanów Zjednoczonych George Bush senior zadzwonił do Michaiła Gorbaczowa i zażądał jego uwolnienia. Na Kremlu rzecznik Gorbaczowa, Andrei Grachev, zamknięty w swoim biurze, odnotował 21 sierpnia, że ​​pilnujący go żołnierze odeszli. Kreml był opuszczony „Prezydent” Giennadij Janajew leżał pijany na podłodze swojego biura.

Gorbaczow zmarł pijany

Po powrocie do Moskwy Gorbaczow zrezygnował ze stanowiska sekretarza generalnego KPZR – nic z partii nie zostało – i zachował stanowisko prezydenta ZSRR. Ale siła wymykała mu się spod stóp. Borys Jelcyn ogłosił niepodległość Rosji i był już prezydentem. Rozwiązanie Związku Radzieckiego było boską niespodzianką dla Stanów Zjednoczonych. Nie odważyli się tego sobie wyobrazić, a Borys Jelcyn przedstawił je na tacy.

Odosobniony na Kremlu Gorbaczow próbował w ostatnich tygodniach Związku Radzieckiego zbudować wspólnotę byłych republik sowieckich. Ale oni postanowili, z Borysem Jelcynem jako nowym siłaczem, rozwiązać Związek Radziecki.

Czerwona flaga w kształcie sierpa i młota opadła ze szczytu Kremla 25 grudnia 1991 roku, niszcząc Unię. To była tylko formalność. Żałosne zakończenie, dalekie od chwalebnej sagi z czerwoną flagą na zwęglonym dachu Reichstagu 30 kwietnia 1945 roku.

Czytaj też: 25 lat od rozpadu Związku Radzieckiego