Powstanie Warszawskie widziała 10-letnia dziewczynka

„Byliśmy w Polsce na wakacjach w 2008 roku. Widziałem w jakimś czasopiśmie artykuł o powstaniu.. Moją uwagę przykuła fotografia. Poznałem tam mojego ojca. Miał wtedy 48 lat. Potem mama i ja. Wyciągamy rękę i ktoś, prawdopodobnie miejscowy, daje nam trochę chleba. Do tego czasu wszyscy byliśmy już bardzo głodni i zmęczeni. Był 6 października 1944 roku w obozie w Presco. [dans la banlieue de Varsovie]. Widok tego zdjęcia przywołał wspomnienia” – wyjaśnia Krystyna Cichomska-Siwińska.

Fotograf uwiecznił losy mieszkańców ewakuowanych z Warszawy przez wojska niemieckie, co dla Krystyny ​​ma wartość osobistą. To ostatnie zdjęcie 10-letniej Krizii z dwójką rodziców. W ciągu kilku minut rodzina została rozdzielona. „To był ostatni raz, kiedy widziałem mojego ojca. Jak później dowiedziałam się z mamą, wkrótce wywieziono ich do obozu koncentracyjnego w Mauthausen w Austrii. Nigdy nie wrócił do domu. – wspomina Krystyna.

Masakra ludności cywilnej

Szacuje się, że w Powstaniu Warszawskim zginęło od 120 000 do 200 000 cywilów. Ocalali, podobnie jak Krystyna i jej rodzice, zostali wysłani do kilku obozów dla internowanych pod Warszawą. W tym Prusy. Pierwsi mieszkańcy Warszawy przybyli kilka dni po rozpoczęciu powstania. Stamtąd ludność cywilną wysyłano głównie do innych obozów na terenie Niemiec.

„Po powstaniu Niemcy wypędzili nas z piwnicy. Rozkazano nam ustawić się w szeregu i posuwać się naprzód. Szliśmy dwa dni. Spacer był bardzo trudny, ludzie zostawiali plecaki. Niektórzy upadli po drodze. Niemcy dokończyli. Wszyscy byliśmy niedożywieni i zmęczeni. mówi Christina, obecnie 90.

Kiedy wybuchła wojna, miała 5 lat. Jego rodzina od początku walk straciła wszystko. „Na nasz dom spadła bomba i go zniszczyła. Po eksplozji przestałem mówić. To był szok i zajęło mi kilka miesięcy, żeby się z tym otrząsnąć.Wyjaśnia. Moi rodzice pracowali dwanaście godzin dziennie, od szóstej rano do szóstej wieczorem, więc bawiłam się na podwórku z innymi dziećmi. Do dziś pamięta, jak żyli w skrajnej biedzie: nie mieli wszystkiego, ale przysługiwała jej jeden ciepły posiłek dziennie w pracy matki.

Inne jego wspomnienia obejmują getto przed wybuchem buntu [de Varsovie] : „Byłam mała i nie rozumiałam sytuacji, ale pamiętam, jak zaczęli ją zamykać i jak moi rodzice opowiadali o nalotach. Mówili, że w getcie panuje głód. Jeden z naszych sąsiadów ukrywał dwie żydowskie dziewczynki , ale sąsiedzi się na nią skarżyli. Podobno donosząca sąsiadka zauważyła, że ​​przynosi do domu dużo jedzenia i przyszli Niemcy i ją zabrali.

Dwa miesiące w piwnicy

Krystyna dokładnie pamięta dzień wybuchu Powstania Warszawskiego: „To był wtorek. Moja mama wracała wcześniej z pracy do domu i mówiła, że ​​coś się dzieje: „coś złego” lub „coś dobrego”. Czekaliśmy więc z nadzieją, że wydarzy się coś dobrego, ale około godziny 17:00 wybuchła bójka. Udaliśmy się do Piwnicy nr 10 na ulicy Franciszkańskiej. Nigdy nie przestaliśmy ukrywać się w piwnicach. Przez dwa miesiące siedzieliśmy w ciemności dzień i noc. Było brudno, było dużo węgla, wszędzie szczury i nie było wody. Czasem w nocy ojciec i inni mężczyźni szli nad Wisłę po wodę. Ona pamięta.

Jego najgorszym wspomnieniem jest brak jedzenia. „Cały czas byłem głodny. To było straszne. Kobiety czasami wychodziły w nocy na dziedziniec i budowały murowane kuchnie. Gotowali tam różne rodzaje zup, korzystając z tego, co mieli pod ręką. Liście, psy, koty i konie. Wszyscy byli głodni, Krystyna relacjonuje. Rebelianci są gotowi do buntu. Mieli szpitale, lekarstwa i żywność, a także kuchnie polowe, w których gotowali. Ale nie mamy nic. Praktycznie schroniliśmy się w tych piwnicach. W pozostałych dzielnicach podwarszawskich ludzie kupowali ziemniaki od rolników pod Warszawą. W Now Mieście nie mamy wszystkiego [quartier central au cœur du soulèvement].”

Sytuacja pogarszała się z dnia na dzień, gdy ludzie schronili się w piwnicach. „W tych piwnicach było tłoczno, bardzo ciasno. Byli starzy ludzie, matki z dziećmi, małe dzieci. Były kobiety rodzące. Dzieci ciągle płakały, to było straszne. Wielu z nas spało na siedząco, ale pamiętam, jak ojciec przynosił tacę, na której możemy usiąść. Mówi starsza pani.

Głód, brud i wszy

Kiedy ją zapytałem, co robiła przez cały dzień w tych piwnicach, odpowiedziała, że ​​nie pamięta. Ale przychodzi mi do głowy coś innego: „Zapanował smród i brud. Żadnych okien, żadnego powietrza. Pamiętam, że myłem się tylko raz w deszczowy dzień. Poszliśmy na podwórko i umyliśmy się w deszczu. Miałam piękne, długie włosy. Kiedy przeczesałem je ręką, skończyło się na garści wszy. Były wszędzie: na nas, na naszych ubraniach. Zostałem ugryziony wszędzie.

W jaskiniach słyszała wiele historii o buntownikach, ale nic nie widziała. „Ludzie byli nimi bardzo zmartwieni. Gdyby buntownik zdecydował się wejść do piwnicy, niewątpliwie udusiłby się własnymi rękami, a ludzie byli w wielkiej rozpaczy. Buntownicy nie sądzili, że bunt będzie tak długi i straszne, ale ludzie bardzo się na nich rozgniewali. powiedziała. Żal mi rebeliantów, którzy zginęli. Niemcy byli dobrze uzbrojeni, ale nie mieli broni. Dorośli o tym rozmawiali.

Nigdy nie zapomniała dnia, w którym zakończyło się powstanie. „Było już zimno. Przy wejściach do piwnic pojawili się żołnierze niemieccy i zaczęli krzyczeć: – Wyjdź, wyjdź. Podzielili nas na duże grupy i kazali iść dalej. Nie wiemy, dokąd nas zabierają. Moja mama, ranna, z trudem chodziła, ale dotarliśmy do Brukseli. To tutaj zrobiono zdjęcie gazety. – wyjaśnia Krystyna.

Dwa miesiące po zwolnieniu matka i córka wróciły do ​​stolicy [en janvier 1945]. „Miałem nadzieję, że mój ojciec będzie tam na nas czekał, ale go tam nie było i nie wiedzieliśmy, co się z nim stało. Nau Miasto przedstawiło smutną scenę, bo gdy Niemcy wyprowadzali ludzi z domów, zniszczyli ich i podpalili. Wszyscy, którzy wrócili, udali się do Pragi [quartier quasi intact de Varsovie, sur la rive droite, où attendaient les Soviétiques].”

Ludzkie szczątki w ruinach

W odbudowanej Warszawie trudno jest żyć matce i córce bez ojca. Za pośrednictwem Czerwonego Krzyża dowiedzieli się, że przeżył sześć miesięcy obozu w Mauthausen i tam zmarł w marcu 1945 r.

Z powodu obrażeń odniesionych w czasie buntu matka Christiny nadal jest chora, a 11-latka musi po szkole zarabiać pieniądze. Chora czy nie, matka dziewczynki, podobnie jak wielu warszawiaków, otrzymała polecenie pomocy w sprzątaniu miejskich śmieci. z obowiązkiem udania się w wyznaczone miejsce i usunięcia gruzu. „Moja mama i ja przewracałyśmy te ruiny i wybierałyśmy kawałki drewna, chrustu, żeby spalić w piecu. W ruinach widziałem szczątki ludzkie, głowy i ręce. Wojna była wszędzie, wszystko nam o niej nieustannie przypominało.

Latem 2008 roku po zauważeniu w tygodniku fotografii obozu Brushkov PolitykaChristina dzwoni do redakcji i prosi o egzemplarz: „To smutne zdjęcie, ale często je widzę, ponieważ jest na nim mój ojciec”.

Pod koniec naszej rozmowy Cristina bierze w rękę zdjęcie obozu Presco. „Kiedy patrzę na to, co dzieje się dzisiaj na świecie, widzę, że nie nauczyliśmy się niczego z historii. Dotyka mnie wojna na Ukrainie na Bliskim Wschodzie. Nic dobrego się tam nie dzieje. Powtarzamy te same błędy.