Oto najgłębsza dziura na świecie: jak wygląda?

Wyobraź sobie krater opadający ponad 12 kilometrów pod powierzchnię Ziemi, czyli mniej więcej 38 ułożonych w stos wież Eiffla. To rekord Kola Experimental Ultradeep Well (zwany także SG-3) znajdujący się w regionie Murmańska w Rosji.

Ta dziura jest najgłębszą, jaką kiedykolwiek wykopał człowiek i była wynikiem ambitnego projektu rozpoczętego przez Związek Radziecki w 1970 roku. Pierwotnie jej celem było dotarcie do głębokości 15 km i zbadanie struktury i składu skorupy ziemskiej oraz wyjaśnienie do nas. koledzy z Zachodnia Francja.

Jednak wykopaliska zostały wstrzymane w 1992 roku po upadku Związku Radzieckiego, pozostawiając miejsce całkowicie opuszczone. Ostatecznie krater zamknięto w 2005 roku, kończąc niezwykłą przygodę naukowo-techniczną.

Wyzwanie rozpoczęło się po podboju kosmosu

Dla przypomnienia, projekt SG-3 narodził się w kontekście zimnej wojny, która postawiła Stany Zjednoczone i Związek Radziecki na kilku frontach. Po zobaczeniu, jak Amerykanie chodzą po Księżycu w 1969 roku, Sowieci chcieli wyróżnić się w innym obszarze: obszarze głębokich kraterów.

Nie byli pierwszymi, którzy spróbowali eksperymentu. Amerykanie wywiercili już otwór 3653 m od Meksyku w ramach projektu Mohole w latach 1961-1966. Ale Sowieci mierzyli wyżej lub niżej: postawili sobie za cel osiągnięcie głębokości 15 km przy średnicy zaledwie 23 mm. metry. zatruć.

24 maja 1970 roku rozpoczęli wiercenia na Półwyspie Kolskim, regionie w północno-zachodniej Rosji, w pobliżu granicy z Finlandią i Norwegią. Miejsce zostało wybrane ze względu na stabilność geologiczną i bliskość infrastruktury przemysłowej.

Odkrycia naukowe

Przez ponad dwie dekady naukowcy niestrudzenie pracowali nad innowacyjnymi technologiami. Pobiją wiele rekordów głębokości, m.in. w otworze Bertha Rogers wywierconym w poszukiwaniu ropy w Oklahomie (USA), który osiągnął głębokość 9583 metrów. Rekord świata został pobity 6 czerwca 1979 r., kiedy rosyjskie wiertło ostatecznie pokonało 10 kilometrów.

Ale projekt SG-3 to nie tylko konkurs, to także niepowtarzalna okazja do poznania trzewi Ziemi i poznania jej budowy, składu, a także historii. W ten sposób naukowcy dokonują wielu niesamowitych odkryć.

© Jurij Jakowlew / Wikimedia Commons / CC.BY.SA.4.0

W szczególności odkryją mikroskopijne skamieniałości jednokomórkowego planktonu sprzed kilku milionów lat na głębokości 6,7 km. Organizmy te zostały uwięzione w skałach osadowych podczas ich formowania.

Znaleźliby również wodę z minerałów w głębokiej skorupie, która nigdy nie mogłaby wypłynąć na powierzchnię z powodu nieprzepuszczalnej warstwy. Wody te mogą być bardzo stare, co świadczy o ekstremalnych warunkach panujących na Ziemi kilka miliardów lat temu.

Trudności techniczne nie do pokonania

Ale wykopaliska nie są wolne od trudności. Im głębiej naukowcy schodzą w głąb Ziemi, tym bardziej napotykają problemy techniczne związane z ciśnieniem i temperaturą. W rzeczywistości temperatura rośnie wraz z głębokością i osiąga wyższy poziom niż oczekiwano.

Chociaż myśleli, że znajdą skały o temperaturze około 100°C na głębokości 12 km, znaleźli się w obliczu skał o temperaturze 180°C. To bardzo utrudnia wiercenie i powoduje wypadki, uszkodzenia i utratę sprzętu.

Innym przykładem był rok 1984, po osiągnięciu 12 066 metrów, 5000-milimetrowy odcinek przewodu wiertniczego został nawinięty i utknął w otworze. Powrót do zdrowia zajmie kilka miesięcy. Tego rodzaju wypadek powtarza się wiele razy, co znacznie spowalnia wiercenie.

W 1991 roku projekt otrzymał ostateczny cios. Związek Radziecki upada, a think tank zaczyna podupadać. Wiercenie, wówczas głębokie na 12 262 metrów, zostało oficjalnie wstrzymane w 1992 roku. Cel 15 kilometrów nigdy nie został osiągnięty. Od tego czasu prace nigdy nie zostały wznowione, a strona została opuszczona. Właz został ostatecznie zamknięty w 2005 roku przyspawaną metalową zatyczką (patrz ilustracja). Pozostaje tylko mała, prawie niewidoczna dziura, która oznacza wejście do najgłębszego krateru na świecie.

Mimo to projekt SG-3 pozostaje osiągnięciem naukowym i technologicznym, które umożliwiło zdobycie bezprecedensowej wiedzy o Ziemi i jej tajemnicach. Zainspirował także inne projekty głębokich odwiertów, takie jak japoński Shikyo Który ma na celu dotarcie do płaszcza Ziemi na głębokość około 30 km.