Nie żyje polski reżyser Andrzej Żuławski

Polski reżyser Andrzej Żuławski, nowatorski i kontrowersyjny reżyser, który większość życia spędził we Francji, zmarł w środę na nowotwór w wieku 75 lat.

Jego syn, Zawry Żuławski, powiedział AFP: „Mój ojciec zmarł w środę nad ranem w szpitalu w Polsce”. „Miał plany, ale wybór został dokonany. To była śmierć. Nie walczył i nie chciał walczyć. Uważał, że to jest dla niego napisane”.

Żuławski, reżyser, scenarzysta i pisarz, pozostawił po sobie piętnaście znaczących filmów, m.in. „Co jest ważne w miłości” z Romy Schneider i Jacques’em Dutroncem, „L’amour braque” na podstawie powieści Dostojewskiego „Idiota”, czy nawet „Część” III”. Night” z Romy Schneider i Klausem Kinskim.

Niektóre z nich nakręcił do 2001 roku z francuską aktorką Sophie Marceau i jego żoną, np. „Moje noce są piękniejsze niż twoje dni”, „Niebieska nuta” i „La Fidelity”. Inne („La femme publique”, „Chamanka”) niosą ze sobą solidną dawkę niepohamowanego erotyzmu, nihilizmu i rozpaczy.

Wyjaśnił to w wywiadzie dla tygodnika Paris Match w 2004 roku na temat tragicznych okoliczności jego narodzin: „Moja rodzina przystąpiła do wojny w wieku czterdziestu osób, a wyszła z trzema… Moja młodsza siostra umarła z głodu… Moja rodzina maleńka, widziałem rzeczy, których nie powinienem był widzieć.

Jego najnowszy film „Kosmos” będący adaptacją powieści Witolda Gombrowicza, nakręcony w 2015 roku, zdobył nagrodę na Festiwalu Filmowym w Locarno.

„Nadmierne podniecenie seksualne”

Urodzony w 1940 roku w przedwojennym Lwowie (dziś Lwów na zachodniej Ukrainie), jako dziecko wyjechał do Francji, gdzie jego ojciec, dyplomata, reprezentował Polskę przy UNESCO. W Paryżu studiował kino na EDHEC, następnie nauki polityczne na Sorbonie.

Był przystojnym mężczyzną, grał także drobne role w niektórych filmach i miał bardzo bogate życie miłosne. Ożenił się najpierw z polską aktorką Małgorzatą Pronick, matką jego syna Zawiriego, następnie związał się z malarką Hanną Wolską, matką jego drugiego syna Ignacego, wreszcie ożenił się z Sophie Marceau, matką Vincenta, urodzoną w 1995 roku.

Po powrocie do Polski związał się z młodą aktorką Veroniką Rosati. Ten ostatni złożył wówczas przeciwko niemu pozew, zarzucając mu opisanie ich życia intymnego w powieści. Wygrała sprawę, a sąd nakazał wycofanie książki z księgarń.

Śmierć reżysera od razu wywołała wiele reakcji.

Francuska minister kultury Audrey Azoulay złożyła hołd „wielkiemu przyjacielowi Francji”, wspominając „jasny i bardzo mroczny, rozdarty i rozdzierający serce wszechświat zmarłego reżysera”.

Francuska aktorka Isabelle Adjani, która zagrała w jego filmie „Opętanie”, powiedziała, że ​​„był zafascynowany opresyjną i mistyczną stroną intymnych relacji między swoimi bohaterami. Starał się sportretować swoich aktorów, gdy popadli w jego wizualne zawroty głowy”.

Były prezes Festiwalu Filmowego w Cannes Gilles Jacob tak telegraficznie wyraził się na Twitterze: „Wolny/awangardowy twórca filmowy/gorączkowy aparat i ultraerotyzm/Żolawski, który był także poetą, pisarzem i filozofem. I babcią spadkobierca/kolejny buntownik!”

Wyróżnienia nastąpiły także w jego ojczyźnie.

Krytyk filmowy Janusz Wroblowski powiedział: „To wielka strata dla kina polskiego i światowego”. Dodał: „Wiele jego filmów przejdzie do historii, na przykład „Trzecia część nocy” (1971) i „Diabeł” (1972), który był cenzurowany przez 16 lat”.

„Żuławski był reżyserem bardzo radykalnym i nowatorskim jak na swoje czasy. Potrafił wypracować własny język, bardzo osobisty i oryginalny. Prowokował w przełamywaniu wielu polskich mitów. Wprowadzał do swoich filmów erotykę” – mówi Wróblewski.

Ale prywatnie, w oczach reżysera swojego pokolenia Feliksa Falka, Żuławski był „skandalem”, który „nie zgodził się na kompromis i nie był miłym człowiekiem”.