Komisarz O’Flaherty mówi, że Polska musi przestrzegać swoich międzynarodowych zobowiązań w zakresie praw człowieka na granicy z Białorusią

Podczas swojej wizyty w Polsce Komisarz O’Flaherty spotkał się z Ministrem Spraw Zagranicznych Radosławem Sikorskim, Podsekretarzem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Maciejem Duszczykiem (prawy górny lewy róg) oraz Naczelnym Wodzem. Straży Granicznej gen. Robert Bagan (na dole po prawej). Odwiedził przejścia graniczne w Terespolu i Połowszu (prawy górny i lewy dolny róg) oraz fragmenty granicy polsko-białoruskiej znajdujące się w otulinie.

Komisarz O’Flaherty przebywała w Polsce w dniach 16–18 września 2024 r. z misją skupiającą się na sytuacji na granicy polsko-białoruskiej oraz prawach człowieka przysługujących uchodźcom, osobom ubiegającym się o azyl i migrantom. Praca komisarza jest następstwem wieloletnich raportów o zdarzeniach na granicy polsko-białoruskiej oraz dwóch pism wysłanych w lipcu do polskiego premiera i marszałka Senatu w tej sprawie.

Komisarz chwali Polskę za przyjęcie i pomoc milionom uciekającym przed agresywną wojną Rosji na Ukrainie. Dostrzega także wyzwania, jakie niesie ze sobą instrumentalizacja imigracji oraz destabilizujące działania władz białoruskich na granicy polsko-białoruskiej. Jednak obecna praktyka Polski na granicy polsko-białoruskiej nie może w pełni odpowiadać standardom praw międzynarodowych ze względu na zmiany prawne przyjęte w Polsce w 2021 roku. Praktyka odsyłania osób, które przekroczyły granicę na Białoruś bez indywidualnej oceny, w tym w niektórych przypadkach także tych, które formalnie ubiegały się o azyl na terytorium Polski, naraża je na ryzyko poważnych naruszeń praw chronionych Europejską Konwencją Praw Człowieka. .

Zgodnie z Konwencją państwom zabrania się narażania na rzeczywiste ryzyko życia lub tortur albo nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, nawet w obliczu poważnych wyzwań związanych z migracją. Zwolnienie bez indywidualnej oceny narusza zakaz zwolnień grupowych. Komisarz wzywa polskie władze do zaprzestania wszelkich zbiorowych powrotów na Białoruś oraz do zadbania o to, aby każdy, kto chce ubiegać się o ochronę międzynarodową na terytorium Polski, mógł to zrobić skutecznie i skorzystać z dokładnego, indywidualnego rozpatrzenia swojej sprawy. Ponadto komisarz przypomniała, że ​​należy zwrócić należytą uwagę na najbardziej bezbronne grupy osób ubiegających się o azyl i migrantów.

Komisarz otrzymał wiarygodne zarzuty dotyczące izolowanych niewłaściwych zachowań niektórych członków polskiej straży granicznej wobec osób ubiegających się o azyl i migrantów. Komisarz z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie kierownictwa Straży Granicznej na rzecz zerowej tolerancji dla takich czynów. Wspomina o utworzeniu specjalnej jednostki ścigania, która zajmie się tymi zarzutami, i zachęca do kontynuowania tych prac, aby zapewnić zbadanie i ukaranie zarzutów niewłaściwego postępowania.

Komisarz wzywa polskie władze do większych inwestycji w tworzenie struktur umożliwiających konstruktywny dialog z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego specjalizującymi się w udzielaniu pomocy prawnej i humanitarnej na granicy Polski i Białorusi. W tym celu zachęca do ponownego utworzenia platformy konsultacyjnej między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego a strażą graniczną, zauważając, że taki system funkcjonował przed 2015 r. Komisarzowi znane były przypadki obciążające osoby zaangażowane w dostawy zgodne z prawem i humanitarne. Pomoc na granicy. Zażądał wycofania wszelkich zarzutów związanych z taką legalną działalnością na rzecz praw człowieka.

Komisarz z zadowoleniem przyjmuje wysiłki polskich władz na rzecz prowadzenia akcji poszukiwawczo-ratowniczych na granicy, włączenie wyspecjalizowanych koordynatorów ds. praw człowieka na szczeblu centralnym we wszystkich polskich jednostkach bezpieczeństwa granicy, a także zapewniane członkom szkolenia w zakresie praw człowieka. Straż graniczna. Zachęca do kontynuacji i rozwoju tych wysiłków. Zauważa jednak, że dotychczas jedynie nielicznym działaczom na rzecz praw człowieka i organizacji humanitarnych w polskich organizacjach społeczeństwa obywatelskiego zezwolono na dostęp do strefy buforowej utworzonej w czerwcu na granicy Polski i Białorusi, a niedawno przedłużonej na 90 dni. . Przypomniał, że dostęp pomocy humanitarnej jest niezbędny, aby chronić prawa człowieka osób osieroconych na obszarach przygranicznych oraz aby zapobiec nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu bądź zagrożeniu ich prawa do życia. Pomoc prawna jest istotną gwarancją egzekwowania zakazu resocjalizacji, zapobiegania wydaleniom zbiorowym i zapewniania dostępu do skutecznych środków odwoławczych. Odnotowując autonomiczną władzę dowódców lokalnych Straży Granicznej w zakresie wydawania lub odmawiania zezwoleń na wstęp na ten obszar, Komisarz wzywa do ustanowienia jasnych i ujednoliconych kryteriów wydawania zezwoleń na wjazd.

Komisarz zaleca utworzenie niezależnego mechanizmu monitorowania praw człowieka w celu stałego monitorowania przestrzegania praw człowieka na granicy*.

Odnotowując kluczową rolę Polski w kształtowaniu europejskiej polityki migracyjnej, Komisarz zachęca polskie władze, aby dały przykład w postaci ustanowienia silnego systemu zarządzania migracjami uwzględniającego uzasadnione obawy dotyczące bezpieczeństwa, wraz z silnymi gwarancjami prawnymi i politycznymi chroniącymi godność i prawa człowieka uchodźców. Osoby ubiegające się o azyl i migranci w pełnej zgodności z prawem międzynarodowym, w tym z Konwencją dotyczącą statusu uchodźców i praw człowieka Unii Europejskiej z 1951 r. Komisarz, odnotowując zachęcające zmiany w oficjalnym komentarzu do kwestii migracji, wzywa rząd do zajęcia się narracją opartą na dezinformacji w polskim społeczeństwie i wzywa do uwzględnienia tej kwestii w kolejnej strategii dotyczącej migracji.

W odniesieniu do niedawno przyjętego ustawodawstwa, które zwalnia z odpowiedzialności karnej niektóre rodzaje agentów rządowych zatrudnionych na obszarach przygranicznych, pod pewnymi warunkami i w sytuacjach nadzwyczajnych, tych, którzy używają siły bezpośredniej lub broni palnej lub upoważniają inne osoby do łamania obowiązujących przepisów, Komisarz stwierdził, że takie użycie jest sprzeczne z prawem międzynarodowym i standardami Rady Europy. Uważa w szczególności za wymogi 2 (prawo do życia) i 3 (zakaz tortur i złego traktowania) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wyraził ubolewanie z jego wprowadzenia i zalecił jego uchylenie.

Podczas swojej wizyty Komisarz spotkał się i pogratulował Ministrowi Spraw Zagranicznych Radosławowi Sikorskiemu, Podsekretarzowi Spraw Wewnętrznych i Administracji Maciejowi Duszicowi oraz Naczelnemu Dowódcy Sił Straży Granicznej gen. Robertowi Baganowi. Otwartość dyskusji. Komisarz odwiedził przejścia graniczne w Terespolu i Połowszu, a także znajdujące się w otulinie fragmenty granicy Polski z Białorusią. Spotkał się także z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego i organizacji międzynarodowych. Podczas wizyty Komisarz wziął także udział w uroczystości wręczenia Nagrody im. Lecha Wałasa za Solidarność, przyznanej Pawłowi Łatuszce, działaczowi białoruskiego ruchu oporu.

*por. Komisarz Praw Człowieka, Wypchnięci poza granice: cztery obszary wymagające pilnych działań w celu zapobiegania łamaniu praw człowieka na granicach EuropyZalecenie, marzec 2022 r., rozdział 3; Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu, 30. Sprawozdanie z działań ogólnych CPT (2020)maj 2021, s. 13 15-16; Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Monitorowanie praw podstawowych podczas kontroli bezpieczeństwa i procedur azylowych na granicy – ​​przewodnik po krajowych mechanizmach niepodległościowychWrzesień 2024.