Polska musi wybierać najlepsze dostępne technologie

W ostatnich latach Polska poczyniła znaczne postępy w oczyszczaniu ścieków. Prawie 70% wody jest uzdatniane w około 3000 zakładach. Władze lokalne posiadają umiejętności definiowania i dostosowywania polityki wodnej na poziomie miejskim. Choć pewne wyzwania pozostają, poziom i jakość leczenia są porównywalne z tymi w innych krajach UE.

Nowe wyzwanie: zagospodarowanie osadów ściekowych

Obecnie kwestia osadów ściekowych budzi w Polsce wiele emocji i kontrowersji. Osad jest często uważany za zagrożenie i wymaga bardziej zasady ostrożności niż poszukiwania faktów naukowych i udoskonalonych technik.

W tym kontekście główną przeszkodą jest status prawny osadów ściekowych: zasady uzdatniania wody określa Ramowa Dyrektywa Wodna, natomiast przepisy dotyczące odpadów (stąd „oczyszczanie osadów ściekowych”) zawarte są w Dyrektywie Odpadowej. Osady ściekowe stanowią zatem granicę regulacyjną pomiędzy dwoma branżami, a dialog pomiędzy obydwoma środowiskami jest bardzo ograniczony.

Co więcej, finansowanie stanowi kolejne ograniczenie dla sektora oczyszczania osadów. Podczas gdy gospodarka ściekowa jest finansowana głównie poprzez rozliczenia z konsumentami na poziomie lokalnym, odpadami zarządza się w sposób scentralizowany, za pośrednictwem struktur krajowych i częściowo finansowany z podatków lokalnych.

W rzeczywistości sektor oczyszczania osadów odniósłby korzyści, gdyby w większym stopniu polegał na podmiotach regionalnych lub krajowych. Obecnie lokalni operatorzy szukają rozwiązań lokalnie i generalnie nie mają wystarczających możliwości technicznych i finansowych. Taki system jest nieefektywny i brakuje mu spójności. Temat jest jednak ważny: osady ściekowe stanowią jeden z największych strumieni ścieków wytwarzanych w Polsce.

Kremacja to nie wszystko!

Wyzwaniem stojącym przed tym sektorem nie jest rozprzestrzenianie się słabo lub niewłaściwie oczyszczonych osadów do środowiska. Ilości, których to dotyczy, wymagają rozwiązań na dużą skalę.

Pod tym względem najpowszechniejszą metodą oczyszczania osadów w Polsce jest ich spalanie. Sektor ten odnotował w ostatnich latach ogromny postęp, związany głównie z budową 11 indywidualnych spalarni i około 50 suszarni.

Jednak pomimo tych wielkich wysiłków termiczne przekształcanie wszystkich osadów w kraju nie jest możliwe. Polska nie posiada odpowiedniej infrastruktury, a kontrola współspalania suchych osadów byłaby korzystna dla poprawy.

Gdyby osady ściekowe zamieniono także na nawozy dla rolników, około 30% ich całkowitej objętości nadal trafiałoby na składowiska. Ta sytuacja musi się zmienić. Od 1 stycznia 2016 roku w Polsce nie będzie można składować śmieci.

Waloryzacja organiczna: niezawodne rozwiązanie

W Europie rozwiązania w zakresie oczyszczania osadów ściekowych są zróżnicowane. Szwajcaria opowiada się za termicznym wykorzystaniem osadów ze względu na kontekst lokalny i rozwinięty przemysł cementowy, co prowadzi do synergii.

Ze swojej strony Norwegia wybrała rozwiązanie odwrotne: ponad 90% osadów ściekowych poddaje się dezynfekcji i odzyskowi w rolnictwie.

Statystyki wskazują, że duże miasta przemysłowe wybierają metody termiczne, natomiast na terenach wiejskich preferowane są rozwiązania biologiczne.

Duże zainteresowanie potencjałem rolniczym osadów ściekowych

Oprócz uznanego potencjału energetycznego wynikającego z fermentacji beztlenowej lub kogeneracji podczas spalania, wartość osadów ściekowych dla rolnictwa jest bardzo realna. Ponieważ osady ściekowe są doskonałym źródłem fosforu, którego szukają rolnicy i którego zapasy się wyczerpią.

Osady można wykorzystać bezpośrednio jako nawóz. Fosfor można również ekstrahować z osadów podczas procesu spalania. Istnieją już techniki odzyskiwania fosforu z popiołu powstałego po spaleniu.

W Niemczech połowa osadów poddawana jest obróbce cieplnej. W oczekiwaniu na lepsze rozwiązania technologiczne popiół uzyskany po spaleniu jest magazynowany „na później”, aby nie marnować fosforu.

Słupski Wodociągi sprzedają osady rolnikom

W ramach oczyszczania sieci wodociągowej miasta Słupsk (100 000 mieszkańców) wybraliśmy metody biologicznego odzysku. Osad poddawany jest najpierw procesom fermentacji, następnie kompostowaniu, a następnie odsprzedaży.

Produkowane nawozy cieszą się dużym zainteresowaniem rolników ze względu na wysoką zawartość azotu, fosforu i materii organicznej. Rolnicy również znajdują się na listach oczekujących na kilka miesięcy przed przetworzeniem… i płacą od 8 do 10 euro za tonę oczyszczonych osadów.

Metodologia zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego

Dzięki badaniom naukowym znamy zagrożenia związane z wykorzystaniem osadów. Zdajemy sobie sprawę, że wymagania dotyczące jakości kompostu mają kluczowe znaczenie dla sektora i że muszą uwzględniać nowe kwestie, takie jak mikrozanieczyszczenia.

Jeśli jednak ryzyko skażenia lub skażenia jest realne, można je łatwo zmierzyć i uniknąć. Na przykład poprzez zastosowanie zarządzania zapobiegawczego opartego na poważnej analizie ryzyka i rygorystycznych specyfikacjach jakościowych, które powinno sięgać aż do certyfikacji produktów ubocznych osadów. To podejście jest bardzo techniczne, ale bardziej interesujące niż czasami arbitralna zasada ostrożności.

Przyszłość osadów w Polsce stoi pod znakiem zapytania

W Polsce dyskusja na temat osadów ściekowych jest szczególnie dynamiczna. Inicjatywy się mnożą. Zaczynają pojawiać się prace techniczne i specjalistyczne nad osadami ściekowymi. Dużo inspiracji do dalszych działań.

Na szczeblu krajowym Minister Środowiska zainicjował opracowanie programu zagospodarowania osadów komunalnych. To dobrze wróży, ale należy zintegrować istniejącą dynamikę regionalną i lokalną, aby uzyskać spójny i aktywny kompleksowy plan na całym terytorium Polski.

Na przykład w województwie pomorskim, w północnej Polsce, Fundusz Ochrony Środowiska, regionalne instytucje zajmujące się ochroną środowiska i operatorzy podjęli się stworzenia planu generalnego oczyszczania i zagospodarowania osadów. Zdecydowanie mądrze jest włączyć to zaangażowanie w polski projekt narodowy.

Ze swojej strony kluczową rolę odgrywają także producenci. Jako eksperci w zagadnieniach związanych z osadami ściekowymi i wdrażanymi rozwiązaniami powinni być włączani w myślenie i projekty. Ponadto potrafią kierować badaniami i rozwojem oraz zdobywać niezbędne technologie i metody doskonalenia procesu. Oczekuje się ich wkładu w rozwój Polski.

Dzięki splotowi polityki i przemysłu polski postęp w zakresie zagospodarowania osadów ściekowych jest pewny. Podobnie jak w kraju, w którym szybko postępuje oczyszczanie ścieków, Polska W bardzo krótkim czasie wywiąże się ze swoich europejskich zobowiązań dotyczących osadów ściekowych. Wszyscy jesteśmy zmotywowani!

Opinia eksperta zaproponowana przez Andrzeja Wjtowicza i zaadaptowana z polskiego serwisu www.teraz-srodowisko.pl¹.

¹ Zaloguj się na stronie Teraz Środka.
https://www.teraz-srodowisko.pl/